Trauma is een veelzijdig en complex aspect van de menselijke ervaring, en kan diepgaande sporen achterlaten in onze geest, ons lichaam en onze relaties. Trauma kan worden gedefinieerd als elke gebeurtenis of reeks gebeurtenissen die ons vermogen om ermee om te gaan overweldigt. Van de plotselinge impact van shocktrauma tot de erfenis van intergenerationele wonden: trauma werpt een lange schaduw over ons leven en beïnvloedt onze overtuigingen, ons gedrag en onze collectieve verhalen. Er worden verschillende soorten trauma’s onderscheiden. In dit artikel belichten we er vier:
Schoktrauma
Schoktrauma slaat toe met een kracht die door ons lichaam en onze geest echoot. Dr. Gabor Maté, een bekende trauma-expert, beschrijft het als “Een verwonding aan de psyche die optreedt als reactie op een overweldigende gebeurtenis of reeks gebeurtenissen.” Stel je de plotselinge impact van een auto-ongeluk voor, of de verlammende angst van het getuigen van een gewelddadige aanval. In deze momenten worden de normale ritmes van het leven abrupt verstoord en worden we acuut blootgesteld aan overweldigende gevoelens als desoriëntatie en doodsangst. Zoals Dr. Paul Conti benadrukt: “Schoktrauma kan ons gevoel van veiligheid verbrijzelen en ons een diep gevoel van kwetsbaarheid geven.”
Complex Trauma
Complex trauma wordt ook wel ontwikkelingstrauma genoemd omdat het vaak in de jeugd begint. Deze vorm van trauma ontwikkelt zich in de loop van de tijd door een aaneenschakeling van negatieve ervaringen in ons dagelijks leven. Dr. Judith Herman, een pionier op het gebied van traumastudies, definieert complex trauma als ” De blootstelling aan meerdere traumatische gebeurtenissen, vaak van interpersoonlijke aard, die plaatsvinden binnen de context van een zorgrelatie.” Denk aan een kind dat opgroeit in een huishouden dat onveilig is door fysieke of emotionele verwaarlozing. Maar het treft ook mensen die veel gepest of gediscrimineerd zijn. Complex trauma infiltreert elk aspect van ons bestaan en vormt onze overtuigingen, ons gedrag en onze relaties. Zoals Dr. Gabor Maté opmerkt: “Complex trauma laat een erfenis van emotionele littekens achter die lang aanhouden nadat het oorspronkelijke trauma is beëindigd.”
Intergenerationeel Trauma
Intergenerationeel trauma overstijgt individuele grenzen en reist met ons mee door de tijd. Dr. Rachel Yehuda, een toonaangevend onderzoeker op het gebied van epigenetica, legt uit: “Trauma kan biologisch, maar ook sociaal en cultureel, van generatie op generatie worden doorgegeven.” Intergenerationeel trauma kan aanwezig zijn in de levens van nazaten van tot slaaf gemaakte mensen, die worstelen met de erfenis van systemische onderdrukking, of de overlevenden van genocide, die het gewicht van voorouderlijke pijn meedragen. Deze vorm van trauma herinnert ons eraan dat de wonden uit het verleden blijven doorspelen in het heden en invloed hebben op onze overtuigingen, gedragingen en collectieve verhalen.
Plaatsvervangend Trauma
Deze vorm van trauma verwijst naar de onuitwisbare indruk die wordt achtergelaten op degenen die regelmatig getuige zijn van het lijden van anderen. Dr. Charles Figley definieert vicarious trauma als “De emotionele resten van blootstelling aan traumatisch materiaal.” Het treft therapeut die dagelijks luistert naar huiveringwekkende verhalen van misbruik en verlies, of de journalist die zich verdiept in de verhalen van menselijke lijden te midden van tragedie. Maar het kan zich ook ontwikkelen als reactie op het getuigen van het langdurig lijden van een geliefde. Mensen met een groot empathisch vermogen absorberen als het ware het lijden van anderen, wat zorgt voor hoge niveaus van stress omdat zij intens meelijden met de persoon in wie ze zich zo levendig kunnen verplaatsten. Plaatsvervangend trauma onderstreept de diepe wisselwerking tussen empathie en kwetsbaarheid, en herinnert ons aan het belang van zelfzorg en grenzen stellen om onze eigen mentale gezondheid te bewaken.
De individuele aard van trauma
Het is essentieel om te erkennen dat trauma een zeer individuele ervaring is, en dat niet iedereen op dezelfde manier door soortgelijke gebeurtenissen zal worden getroffen. Terwijl sommige individuen helemaal geen symptomen ontwikkelen, kunnen anderen symptomen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelen, zoals flashbacks, slaapproblemen, vermijdingsgedrag, negatieve veranderingen in stemming en cognitie, en een verhoogd niveau van prikkelbaarheid. Het begrijpen van de diversiteit aan reacties op trauma onderstreept het belang van gepersonaliseerde benaderingen van genezing en ondersteuning.
Conclusie
Concluderend omvat trauma een breed spectrum aan ervaringen die een diepgaande impact kunnen hebben op individuen, gezinnen en gemeenschappen. Van de onmiddellijke nasleep van shocktrauma tot de blijvende erfenis van intergenerationele wonden: trauma vormt onze percepties, gedragingen en relaties op complexe manieren. Door met compassie en respect te luisteren naar de verhalen van mensen die getroffen zijn door trauma, kunnen we meer empathie, begrip en heling in onze gemeenschappen bevorderen.
Referenties:
Conti, P. (2019). Trauma: The Invisible Epidemic.
Figley, C. R. (1995). Compassion Fatigue: Coping with Secondary Traumatic Stress Disorder in Those Who Treat the Traumatized.
Herman, J. L. (1997). Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence—From Domestic Abuse to Political Terror.
Maté, G. (2003). When the Body Says No: Understanding the Stress-Disease Connection.
Yehuda, R. (2019). How Trauma and Resilience Cross Generations: Learn about epigenetic changes that may affect mental health.
